Για το ζήτημα της κατοικίας

Μέσα από την αντιπαράθεσή του με τον Π.Ζ. Προυντόν, ο Ενγκελς αποδεικνύει πως δεν μπορεί να λυθεί συνολικά το πρόβλημα της κατοικίας αποσπασμένο από την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής. Αποκαλύπτει τα περιορισμένα όρια των κατακτήσεων της εργατικής τάξης στον καπιταλισμό, καθώς επίσης αποκαλύπτει πως μια γενικευμένη ιδιοκατοίκηση στα πλαίσια του καπιταλισμού δε σημαίνει γενική ευημερία για τους εργάτες αλλά πτώση της τιμής της εργατικής δύναμης. «Το ακόλουθο σύγγραμμα, γράφει στον πρόλογο ο Ενγκελς, είναι η ανατύπωση τριών άρθρων που δημοσίευσα το 1872 στην Der Volksstaat1 της Λειψίας. Τότε ακριβώς έπεφτε στη Γερμανία η βροχή των γαλλικών δισεκατομμυρίων. Ξεπληρώνονταν κρατικά χρέη, φτιάχνονταν οχυρά και χτίζονταν στρατώνες, ανανεώνονταν τα αποθέματα σε όπλα και στρατιωτικά εφόδια. Αυξήθηκαν απότομα σε τεράστιο βαθμό τόσο τα διαθέσιμα κεφάλαια όσο και το ποσό του χρήματος που κυκλοφορούσε. Και όλα αυτά γίνονταν ίσα ίσα την εποχή που εμφανίστηκε η Γερμανία στην παγκόσμια σκηνή όχι μονάχα ως "ενωμένο ράιχ" αλλά και ως μεγάλη βιομηχανική χώρα. Η περίοδος που μια παλιά πολιτισμένη χώρα περνάει από τη μικροεπιχείρηση στη μεγάλη βιομηχανία, όταν μάλιστα το πέρασμα αυτό επιταχύνεται από τόσο ευνοϊκές συνθήκες, είναι επίσης και μια περίοδος "στενότητας κατοικίας" (...) Αυτή η στενότητα κατοικίας, αυτό το σύμπτωμα της συντελούμενης βιομηχανικής επανάστασης στη Γερμανία, που παρουσιάστηκε σε οξεία μορφή, γέμιζε τότε τον Τύπο με πραγματείες για το "ζήτημα της κατοικίας" και έδωσε την αφορμή σε κάθε είδους κοινωνικούς κομπογιαννιτισμούς». Σ\' αυτούς τους κομπογιαννιτισμούς απάντησε ο Ενγκελς.